| Ek Bilgiler |
Stoktan Alçıtaşı (jips) temin edilir.
Alçıtaşı kimyasal bileşimi kalsiyum sülfat olan bir mineraldir. Bileşiminde iki molekül kristal suyu bulunan türüne jips ( CaSO4 + 2H2O ) denir.
Alçıtaşı tabiatta 6 şekilde bulunur. Bunlar; Anhidrit, Bassanit, Jips, Albatr, İpek Jipsi ve Selenittir.
Doğal anhidrit susuz kalsiyum sülfattır. Doğa da genellikle alçıtaşı ile birlikte yataklandığı görülür. Bazı ülkelerdeki sülfürik asit üretimi dışında yakın tarihlere kadar fazla bir kullanım alanı bulunamamıştır. Ancak 30 yıldan bu yana kimya endüstrisinde ve inşaat malzemeleri yapımında Önem kazanmış bulunmaktadır.
Diğer bir jips çeşidi olan bassanit, anhidrit ile jips arasında ayrı bir mineral fazı oluşturmaktadır.
Jips doğada bol miktarda bulunur. Çok eski devirlerde jipsi ısıtarak alçıya çevirdikten sonra başta Mısırlılar olmak üzere Asurlular, Çinliler, Yunanlılar ve Romalılar kullanmışlardır. Ancak 1755\' de Fransa\'da jips kimyasının açıklığa kavuşması ve 1870\' de alçı priz geciktirme metodunun bulunmasıyla alçı tüketimi gelişmeye başlamıştır.
Ülkemizde Selçuklulardan kalma eserlerde alçı kullanıldığını bilinmektedir (Akşehir /Konya) ine Erzurum\' da alçı sıvalı 200 yıllık evlerin varlığı dikkate alındığında oldukça eski tarihlerden beri alçı kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Alçıtaşı İç Anadolu, Güney ve Güney Doğu Anadolu\'da yaygın olarak bulunmaktadır. Doğal alçıtaşının yanı sıra termik santraller ve gübre fabrikalarında baca gazı desülfurizasyon ünitelerinden sentetik alçı üretilmekte ve değerlendirilmektedir.
Kullanım Yerleri /Sektörün Faaliyet Alanı
1. Ham jips, beyaz boya ( Mineral white = terra alba ) ve dolgu maddesi olarak kağıt ve pamuklu tekstil maddelerine katılır.
2. Ham jips çimento sanayiinde prizlenmeyi geciktirir.
3. Nikel izabesinde eritmeyi kolaylaştırır.
4. Bira sanayiinde mayalandırma için kullanılır.
5. Alçı, tıpta cerrahide ve dişçilikte kullanılır.
6. Alçı vitrifiye malzemelerde, porselende ve kiremit üretiminde kalıp aşamasında kullanılır.
7. Kimya sanayiinde amonyum sülfat, kükürt, kükürt okside ve sülfat asidi elde etmek için kullanılır.
8. Mamul alçı inşaat ve prefabrik inşaat malzemelerinin başlıca girdisidir. Alçının inşaatta kullanım yeri çok çeşitlidir. Son yıllarda sıcak ve soğuk yalıtım maddesi,ses izolatörü ve rutubeti de ayarlayan bir düzenleyici olarak kullanılmaktadır.
Sektörün Ürettiği Ana Mallar:
Sektörün ürettiği mallar ( 901162 ) GTIP numarasıyla anılmaktadır. Ülkemizde dünya üretimine paralel olarak bir çok alçı ürünü pazarda yerini almıştır.Ayrıca üretilen ürünler için T.S.E. tarafından uluslararası standartlarda göz önüne alınarak standartlar hazırlanmış olup sektörde Alçı Üreticileri Derneğine üye firmaların tümü T.S.E belgelidir.
A. KALIP ALÇILARI
1. Teksir kalıbı alçısı
2. Porselen kalıp alçısı
3. Seramik kalıbı alçısı
4. Kiremit kalıbı alçısı
B. TIPTA KULLANILAN ALÇILAR
1. Diş alçısı
2. Ortopedik Alçı
C. İNŞAAT SEKTÖRÜNDE KULLANILAN ALÇILAR VE TÜREVLERİ
1. İnşaat alçısı
2. Kartonpiyer alçısı
3. Saten perdah alçısı
4. Perlitli sıva alçısı
5. Makine sıva alçısı
6. Derz dolgu alçısı
7. Yapıştırma alçısı ( Alçı plaka, duval blok )
8. Dolu gövdeli duval blok
9. İki yüzü kartonlu Alçı plaka
D. ALÇI TAŞI
1. Tüvenan alçıtaşı
2. Mikronize edilmiş alçıtaşı.
REZERV MEVCUT DURUM
Türkiye\'de şimdiye kadar alçıtaşı oluşumlarının tamamı ele alınarak sistematik bir inceleme yapılmamıştır. Bunda alçıtaşının 1999 yılı sonuna kadar maden kanunu kapsamında olmaması en önemli faktördür. Ülkemizde bu konuda en büyük kuruluş olan M.T.A arşivlerinde birkaç küçük çalışma dışında hiç bir somut veri bulunmamaktadır. Sadece tahminlere dayalı olarak görünür rezervin 165 milyon Ton, görünür ve muhtemel rezervin ise 1.8 milyar ton olduğu VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı Alçı Özel İhtisas Komisyon Raporunda belirtilmiştir.
Sektörün coğrafi çalışma yapısına bakıldığında alçıtaşı yataklarının genelde İç Anadolu, Güney ve Doğu Anadolu\'da yoğun olduğu; Türkiye\'nin batısının ise alçıtaşı kaynağından yoksun olduğu söylenebilir.
Ayrıca ülkemizde termik enerji santralları, gübre fabrikalarının baca gazı desülfürizasyon ünitelerinden çıkan sentetik alçı da değerlendirilmemektedir. Raporda rezerv rakamları vermek yerine alçı potansiyeline sahip sahalar aşağıda verildiği şekilde sınıflandırılmıştır.
Türkiye\'nin Alçıtaşı Potansiyeli
1. Ankara-Polatlı-Sazılar Potansiyel İyi
2. Bolu-Bakacak Potansiyel Orta
3. Karabük-Ovacık-Pürçükören Potansiyel İyi
4. Çankırı Potansiyel İyi
5. Çorum-Çukurköy Potansiyel İyi
6. Çorum-Bayat-Emirhalil, Üçdam, Tuğlu Potansiyel İyi
7. Amasya-Vezirköprü-Adatepe, Akören Potansiyel İyi
8. Balıkesir-Susurluk Potansiyel Orta
9. Bursa-Gemlik-Adliye, Hamidiye Potansiyel Zayıf
10. Kütahya-Gediz-Akçaalan, Yayla, Gökler Potansiyel İyi
11. Eskişehir-Sivrihisar-Biçer Potansiyel İyi
12. Ankara-Ayaş-Beypazarı Potansiyel Orta
13. Ankara-Bala-Aşıkoğlu, Bahçe Karadalak Potansiyel İyi
14. Kırıkkale-Keskin-Halitli Potansiyel Orta
15. Kırıkkale-Delice-Tavaözü Potansiyel İyi
16. Kırıkkale-Delice-Akboğaz, Kuzucak Potansiyel İyi
17. Sivas-Ulaş-Çiftağıllar Potansiyel İyi
18. Erzurum-Aşkale Potansiyel İyi
19. Afyon-Emirdağ-Gülçayır Potansiyel Zayıf
20. Ankara-Şereflikoçhisar-B.Kışla, Kurutlutepe Potansiyel İyi
21. Ankara-Bala-Sarıpınar, Çiğdemli Potansiyel İyi
22. Aydın-Yazıkent-Karaahmetler Potansiyel Zayıf
23. Denizli-Sarayköy-Yeşilyurt Potansiyel İyi
24. Denizli-Buldan-Derbent, Alacaoğlu Potansiyel Zayıf
25. Denizli-Güney-Aksaz Potansiyel Zayıf
26. Denizli-Honaz-Kızılyer Potansiyel İyi
27. Siirt-Kurtalan Potansiyel İyi
28. Niğde-Ulukışla-Emirler, Darboğaz Potansiyel İyi
29. Mersin-Tarsus-Dadalı, Karayayla, Tepeçaylak Potansiyel Orta
30. Adana-Solbaş Potansiyel Orta
31. Hatay-Arsuz Potansiyel İyi
32. Sentetik Bacagazı Alçıları (Termik Santral)
- Ankara-Çayırhan Termik Santrali
- Bursa-Orhaneli Termik Santrali
- Muğla-Yatağan Termik Santrali
33. Fosfogibs (Gübre Fabrikaları Ürünü Sentetik Alçı)
- Bandırma-Bağfaş Gübre Fabrikası
- İzmit-Fürsan Gübre Fabrikası
- Adana-Yumurtalık Toros Gübre Fabrikası
Üretim Yöntemi – Teknoloji
Türkiye\'de çok çeşitli alçı üretim teknolojisi kullanılmaktadır. İnşaat sektörüne yönelik yapı alçılarının üretimi açık atmosfer kalsinasyonu ile yapılmaktadır. Bu da esas itibariyle iki ana teknoloji ile gerçekleştirilmektedir.
• Döner fırın
• Dikey fırın
Ülkemizde son yıllarda alçı imalat sektörü hızlı bir gelişme göstermektedir. Bu da beraberinde ürün yelpazesinin genişlemesini getirmiştir. Buna paralel olarak her türlü büyüklükte kalsinasyon fırınları ve üretim hatları Türkiye\'de imal edilmekte olup kartonlu alçı plaka teknolojisi için yabancı teknolojiye ihtiyaç duyulmaktadır.
Alçı ve alçıdan mamul elemanlara ait T.S.E standartları aşağıda verilmiştir.
Standart Numarası Standart Konusu
TS 370 Yapı Alçıları
TS 451 Alçı bölme blokları dolu gövde.
TS 452 Alçı duvar levhaları.
TS 1474 Alçı bölme duvarı bileşenlerinin yerlerine konulması kuralları.
TS 3681 Genleştirilmiş perlit Agregası.
TS 3722 Perlitli sıva ve sıva harçlarının yapım, bakım ve uygulama kuralları.
TS 5266 Alçı deney şartları.
TS 5267 Alçı Kristal suyunun tayini.
TS 5268 Alçı tane büyüklüğü ve gevşek birim hacim ağırlığı tayini.
TS 6433 Perlitli sıva ve harçlar.
TS 7809 Alçı seramik sanayiinde kullanılan fiziki özelliklerinin tayini
Üretim Miktarı ve Değeri
Türkiye\'de alçı üretim çeşitleri, toz ürünler ve yapı elemanları olarak iki ana kalemde
incelenebilir.
Dış Ticaret Durumu
İTHALAT DURUMU
İthalat:
Alçı sektöründe kullanılmak üzere alçı levha üretiminde kullanılan kartonlar ve bazı kimyasallar ithal edilmektedir.
İhracat:
Türkiye\'nin yaklaşık 42 ülkeye ihracatı olup bunun % 92\'si , Rusya, K.K.T.C., Azerbaycan, Mısır, Ukrayna, Kazakistan, İran, Türkmenistan, Lübnan ve Kırgızistan\'a yapılmaktadır. Diğer ülkelere yapılan ihracat ise önemsizdir.
Yurtiçi Tüketim
Sektör üretiminin büyük miktarı yurtiçinde kullanılmaktadır. Yapı sektöründe yaşanan krizlere bağlıdır. Son dönemlerde yapı sektöründeki hareketlenme paralelinde Alçı tüketiminde artış görülmektedir.
Diğer Sektörler ve Yan Sanayi ile İlişkiler
Çimento, gaz beton, tuğla, kum, çakıl, mıcır, ahşap, kiremit, seramik, çelik bina, dekorasyon v,b. bir çok sektör alçı sektörü ile ilişki halindedir. Ancak bu bölümde daha çok üretime girdi teşkil eden konulara değinilmiştir.
a. Perlit
Türkiye\'deki perlit üretiminin yaklaşık % 80\' i alçıda kullanılmaktadır.
b. Ambalaj
Yaklaşık 30.000.000 adet / Yıl ( 2004 ) kullanılmıştır.
c. Alçı Plaka Kartonu
Yaklaşık 20.000.000 m2 ( 8000 Ton ) karton kullanımı olup tamamı yurt dışından ithal edilmiştir. Alçı plaka kartonu sektörün en önemli sorunlarından biri olup, kağıt yatırımcılarından ilgi beklemektedir.
d. Kimyasallar
Sektörde kullanılan kimyasalların tamamı ithal edilmektedir. Yıllık 25.000.000 Dolarlık kimyasal ithalatı yapıldığı tahmin edilmektedir.Bu malzemelerin dışında sektörde kalsit, vermikulit gibi maddeler kullanılmaktadır.
Alçı sektörü beraberinde bir takım yan sanayileri de oluşturmuş olup bunlar aşağıda belirtilmiştir.
• Alçı fabrikaları makine donanımı
• Sıva makinesi
• Sıva ve alçı plaka profilleri
• Sıva filesi
• Derz bandı
Kaynak:ekutup.dpt.gov.tr/madencil/ |
|
|
|
)
)
